مصرف صحیح، قناعت‌ورزی و پرهیز از اسراف و بیهوده مصرف کردن امری است که در آموزه‌های دینی ما نیز مورد تاکید قرار گرفته و پیش از توجه به هر نکته اقتصادی و اجتماعی در این زمینه می‌توان دینی و شرعی بودن این توصیه را سرلوحه کار قرار داد.در این مجال کوتاه می‌خواهیم به راهکارهایی که در حوزه انرژی (آب، برق، گاز، نفت، بنزین و گازوئیل)‌ برای صرفه‌جویی یا اصلاح روش مصرف وجود دارد، بپردازیم.

قرار داشتن ایران در منطقه گرم و خشک موجب شده تا استحصال و بهره‌وری از آب بویژه آب شرب و سالم موضوع مهمی به شمار رود.

براساس آمارها مصرف آب در ایران 90 تا 95 میلیارد مترمکعب است که در مقایسه با دیگر کشورها رقمی بسیار بالا به حساب می‌آید؛ البته کاهش بارندگی‌ها در سال گذشته و رشد فزاینده بیابانی در کشور، ایران را نیازمند به 120 میلیارد مترمکعب خواهد کرد که در سال‌های آتی مصرف این نعمت الهی تشدید خواهد شد.به گفته وزیر نیرو، در حال حاضر بیش از 90 درصد آب‌های کشور در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد که بهتر است بگوییم به دلیل روش نادرست آبیاری در این بخش، بخش زیادی از آب مورد استفاده در کشور هدر می‌رود.

اصلاح روش آبیاری، جمع‌آوری آب‌های سطحی و ذخیره‌سازی آن می‌تواند یکی از روش‌هایی باشد که از هدررفت آب در زمینه کشاورزی جلوگیری کند. از سوی دیگر، آموزش روستاییان و کشاورزان با روش‌های بهینه آبیاری، استفاده از روش‌های نوین آبیاری، قطره‌ای یا بارانی نیز می‌تواند در این زمینه به اصلاح روش مصرف بهبود بخشد.شناخت نداشتن و آموزش ندیدن در زمینه آب کشاورزی بازده آب در این بخش را کاهش می‌دهد که نیاز به بازنگری جدی دارد. در سال‌های اخیر این موضوع باعث ترک روستا توسط روستاییان و کشاورزان شده که البته عمدتا به دلیل خشکسالی بوده و حتی در این زمینه بسیاری از جنگل‌ها در استان‌های شمالی ازجمله استان گلستان بشدت آسیب دیده‌اند.

این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که در برنامه چهارم توسعه اقتصادی در ماده 17 آن دولت مکلف شده است با توجه به جایگاه محوری آب در توسعه کشور، توسعه و اصلاح ساختار مصرف آب و استقرار نظام بهره‌برداری مناسب و با استفاده از روش‌های نوین آبیاری و کم آبیاری، راندمان آبیاری به تبع آن کارایی آب به ازای یک مترمکعب در طی برنامه 25 درصد افزایش یافته و با اختصاص به محصولات باارزش اقتصادی بالا و استفاده بهینه از آن موجبات افزایش بهره‌وری آب را فراهم سازد.

آب ماده ای فراوان در کره زمین است که  به شکل های مختلفی همچون دریا ، باران،رودخانه و... دیده می‌شود و دو سوم کره زمین را آب تشکیل می دهد ولی تنها دو درصد از این آبها آب شیرین می باشد.  آب در چرخه خود ، مرتباً از حالتی به حالت دیگر تبدیل می‌شود، اما از بین نمی‌رود. آب اشکال مختلف بخود می گیرد؛ باران، برف، تگرگ، یخ، شبنم و مه. تنها ماده که دارای سه حالت، انجماد، میعان و گاز است، این ماده حیاتی است

کشورهای که از نعمت وجود آب شیرین و رود خانه های جاری بهره مندند، می تواند به انحاء مختلف از این منبع گرانسنگ استفاده شایانی کنند در ذیل به چند مورد از کابرد و اهمیت آب اشاره می کنیم:

1- با ایجاد سد و سیل بندها در مسیر آب های روان و رودخانه های خروشان، می توان آب فروانی برای مصارف آشامیدنی، کشاورزی، صنعتی و دامداری ذخیره سازی کرد و در مواقع نیاز از آن آب ها استفاده بهینه و مطلوب را نمود. در بسیاری از کشورها از جمله کشورهای جهان سوم بیش از نصف مردم به آب سالم و بهداشتی برای آشامیدن دسترسی ندارند و این نیازمندی روز بروز در حال افزایش و گسترش است چنانکه سازمان ملل متحد، سال 2003 م را سال آب شیرین نام نهاد. با ایجاد میکانیزم ذخیره سازی آب و انتقال آن به شهرها و روستاهای که فاقد آب های شیرین و بهداشتی است؛ بخشی اعظم مشکلات کم آبی و آب های بهداشتی حل خواهد گردید. نقش و اهمیت آب برای انسان از بسیاری از منابع طبیعی از جمله نفت، گاز، زغال و... بیشتر است. اگر آب شرب مردم بهداشتی و از معیارهای درست صحی برخوردار نباشد، امراض گوناگونی از این طریق در بین مردم شیوع پیدا نموده و در نتیجه بسیاری از قشر آسیب پذیر جامعه جان خود را از دست می دهند. 

تاریخچه سد سازی

سد سازی در ایران قدیم از رودخانه های بزرگی چون دجله ، هیرمند نهرهایی منشعب کرده بودند و آب آنرا به بیابان های بی آب منتقل نموده اند.

ایرانیان قدیم در ساخت نهرها و کانال های آبیاری دقت بسیار مبذول داشته اند و اگر مسیر آب سست و آبکش می نمود، کف نهرها را آجر فرش کرده اند و ملات یا آهک آب بند به کار برده‏اند. صنعت سدسازی در دوران  ساسانیان، به ویژه در دوره سلطنت شاپور اول رونق گرفت. عمرسدهایی که از این دوره به جای مانده است بین 1300 تا 1700 سال می باشد. از جمله ابنیه مهم مربوط به این دوران ، می توان به بند میزان در شوشترو پل بند شوشتر به طول 500 متر و دارای 40 دهانه اشاره نمود. بند امیر از آثار دوران آل بویه می باشد که در 35 کیلومتری شمال شیراز واقع شده و عمر آن به 1000 سال می رسد. بند امیر ، بندی سه منظوره، آبیاری، پل و آسیاب بوده که همچنان دایر است. در اواخر قرن وسطی ، در عصر صفویه (870-1100 هجری) عصر جدیدی که در زمینه کنترل و مهندسی آب آغاز شد. مقارن همین دوره بود که بندها و پل های مشهد و اصفهان بنا گردید و بندهای انحرافی و مخزنی بزرگ احداث گردید که بعضی از آنها تا امروز پابرجا مانده است. از میان چهل و چهار سد تاریخی جهان تا قرن هیجدم سه سد شادروان (قرن سوم میلادی) کبار و ساوه در ایران وجود داشته و نه سد در اروپا بر پا شده است